De rommelpot

Roosendaal, november, slachtmaand 2011

De tijd van de rommelpot komt er weer aan. November, december en januari zijn de maanden dat er met de rommelpot langs de deur wordt gegaan. Vooral in het oosten van ons land, België en Zeeland wordt dit mooie volksgebruik nog gespeeld. Het is een spel bedoeld voor de jeugd.

De rommelpot wordt gemaakt van een ronde stevige doos, of blik, zonder deksel. Verder hebben we nodig; een verse varkensblaas, een stokje van zo’n 30 cm en gedroogde erwten. De varkensblaas moet urinevrij zijn en met zout schoongemaakt worden. Vervolgens wordt de blaas dan over de opening van het blik of doos strak gespannen. Zo strak mogelijk, want het hele geval moet goed drogen. In het midden van het gespannen vel kan men ook een stokje steken, om een krassend geluid te maken. Het drogen duurt ongeveer een week. Het vel van de rommelpot moet er dan perkamentachtig uit komen te zien.
 

In vroegere tijden werd de varkensblaas met een fietspomp opgeblazen. Dan kwam hij gedroogd in de keuken te hangen. Soms werden er in de varkensblaas een paar gedroogde erwten gedaan om een rammelend geluid te krijgen. Zo liet men zien en horen dat er een varken geslacht was. Was er geen pomp bij de hand, dan maar gedaan met wat iedereen heeft “met de mond”! Zowel voor als na het droogproces, uit ervaring wetende, blijft het in elk geval behoorlijk stinken. Daar ontkomen we niet aan. Vandaar ook dat er in het najaar en koude winterdagen, om snel bederf te voorkomen, geslacht moest worden.

Het slachten gebeurde aan huis bij particulieren door een loonslager. ’s Ochtends vroeg, voor dag en dauw, werd het varken geslacht. En ‘s avonds lagen de hammen in het zout, en het vlees zat in de weckpotten als voorraad voor de winterse dagen. De kinderen stonden vol ongeduld te wachten tot ze de blaas kregen om aan het karwei te beginnen. Het ‘instrument’ behoort tot de groep membranofonen. Tja! Tja!
 

Tegenwoordig wordt “de rommelpot“ gebruikt als begeleidingsmuziek bij volksmuziekgroepen. Met Driekoningen (6 januari ), Sint Maarten (11 november), Vastenavond (de dag voor Aswoensdag) en op Oude- en Nieuwjaarsdag gaan kinderen langs de deuren met de rommelpot om goede wensen over te brengen. Ze verwachtten natuurlijk daar een beloning voor. Bijvoorbeeld in de vorm van geld, snoep of fruit. Wanneer ze echter van de deur gewezen worden, zonder beloning, volgen er een paar vervelende verwensingen. Bedenk maar iets, want schrijven doe ik het beslist niet!

Zelf heb ik vroeger veel rommelpotten gemaakt, met broers en vrienden, en nog gebruikt ook. Vooral omdat we thuis een slagerij hadden, konden we gemakkelijk aan varkensblazen komen. Per slot van rekening heeft ook een varken maar één blaas! Tegenwoordig denk ik dat de kinderen niet meer welkom zijn wanneer ze met die stinkende dingen thuis aan komen. Het rommelpotvel kan tegenwoordig vervangen worden door een kunstproduct. Maar het ludieke karakter van het “rommelpotten” met al het gebeuren eromheen verdwijnt dan toch. Het is niet ‘echt’ meer!