Kijkdoos Markt in 1900

Zit je in groep 5 of 6 of vind je het gewoon leuk om te knutselen, dan kun je hier een kijkdoos van de Roosendaalse Markt rond 1900 maken. Het raadhuis, de St. Janskerk, de bibliotheek en vele andere markante gebouwen vind je er terug.

 

Inleiding

De Roosendaalse Markt is het oudste stukje Roosendaal. In 1268 werd er op de plek waar nu de Sint Janskerk staat een kapel opgericht door mensen die in de gehuchten Kalsdonk, Langdonk en Hulsdonk woonden. Ze waren het zat om steeds helemaal te voet naar Nispen naar de kerk te gaan. De reis was gevaarlijk doordat er wolven en struikrovers op de loer lagen; bovendien waren de zandpaden erg modderig. Met het bouwen van de kapel ontstond het centrum van Roosendaal.

 

Opdracht

De vorm van de Markt is al die tijd nooit veranderd. De Markt telt nogal wat bijzondere gebouwen. Je gaat een kijkdoos maken van de Markt zoals deze er rond 1900 uitzag. Dus met bijzondere gebouwen, maar ook met ‘ouderwetse’ vervoersmiddelen, zoals huifkarren.

Handleiding

Hoe maak je de kijkdoos? Volg de aanwijzingen stap voor stap op en je krijgt een prachtige kijkdoos, waar iedereen versteld van zal staan!

Je hebt nodig:

• een lege schoenendoos met deksel 
• een schaar 
• lijm of plakband 
• kleurpotloden 
• evt. doorzichtig gekleurd papier 
• werkblad 1 en werkblad 2   
• de plattegrond van de Roosendaalse Markt rond 1900
   

 

Stap 1

• neem een lege schoenendoos
• knip een kijkgat in het midden van één van de korte zijkanten van de doos
• het mooiste is als je ook één of twee gaten in het deksel van de doos knipt en deze beplakt met doorzichtig, gekleurd papier

 

Stap 2

• print de 2 werkbladen uit op dik papier of plak ze op karton
• kleur de figuren van de werkbladen mooi in
• knip ze uit, zorg dat je ook de plakranden uitknipt
• vouw de plakranden om
   

Stap 3

• print de plattegrond uit. Hierop staat waar en hoe je de gebouwen moet opplakken. Op de plakrand staat een nummer. Zoek dat nummer - op de plattegrond op. Natuurlijk mag je zelf bepalen waar je de mensen plakt.
• begin achteraan met de Sint Janskerk en het raadhuis en werk zo naar voren toe
• smeer lijm op de plakranden en plak de figuren vast
• kijk af en toe door het kijkgat om te kijken of alles goed staat
• evt. kun je de kijkdoos nog versieren met zand of watten

 

Afsluiting

Je hebt nu niet alleen een prachtige kijkdoos gemaakt, maar je bent ook meer over de geschiedenis van het oudste stukje Roosendaal te weten gekomen. Neem je kijkdoos een keer mee als je weer op de Markt komt. Kijk zelf maar eens wat er is veranderd en wat hetzelfde is gebleven.

 

Wist je dat in 1900…                                                                          

• De eerste auto’s al in Roosendaal rondreden?
• Rijke mensen en bedrijven al konden telefoneren?
• De televisie nog niet was uitgevonden?
• Kinderen gewoon naar school moesten en daarvoor soms ver moesten lopen?
• Mensen geen bad hadden, maar gingen baden in speciale badhuizen?
• Er nog geen supermarkten waren?
• Mensen speciale zondagse kleding hadden?
• Er stoomtreinen reden?
• Er nog geen water uit de kraan kwam?                             

 

Informatie

Hieronder vind je informatie over de gebouwen die je voor de kijkdoos hebt gebruikt. Sommige gebouwen bestaan nog steeds, andere gebouwen zijn afgebroken en vervangen door andere gebouwen. Wil je weten waar je de gebouwen op de Markt moet vinden, kijk dan op de plattegrond. Elk gebouw heeft een nummer, dat hetzelfde nummer is als het nummer op het werkblad en de plattegrond.

 

1: Sint Janskerk - Markt 2
De Sint Janskerk staat op de plek waar in 1268 een kapel werd gebouwd ter ere van Onze Lieve Vrouw. Hiermee begon de geschiedenis van Roosendaal, of ‘Rosendael’, zoals Roosendaal vroeger werd genoemd.

In 1450 werd een groter kerkgebouw gebouwd, we weten niet hoe deze kerk er heeft uitgezien. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) werd de kerk een paar keer in brand gestoken. Na de oorlog was er weinig van de kerk over, alleen de toren stond nog overeind. De rest was een ruïne. Tussen 1834 en 1839 werd de kerk zoals wij hem kennen gebouwd. De ‘oude’ toren werd meegenomen in het nieuwe ontwerp. Daarom is de toren een stuk (tussen de drie- en vierhonderd jaar) ouder dan de rest van de kerk. In de toren hangen twee oude klokken uit 1635 en 1640.

 

 

2: Raadhuis - Markt 1
Als je over de Markt loopt, zie je dat het raadhuis heel centraal op de Markt is staat. Het raadhuis werd rond 1530 gebouwd.
Veel mensen noemen het raadhuis het ‘oude raadhuis’, dat komt omdat het pand vroeger werd gebruikt als gemeentehuis. Tegenwoordig wordt het raadhuis nog steeds door de gemeente gebruikt om er te vergaderen. Ook worden er huwelijken voltrokken. De twee poortjes onder het bordes leiden naar de gewelvenzaal. In deze gewelvenzaal was vroeger de waag (een grote weegschaal) gevestigd. Kooplieden dreven er handel. Tegenwoordig wordt de gewelvenzaal gebruikt voor verschillende bijeenkomsten. Het raadhuis is in de loop van de tijd heel wat keren verbouwd. Zo ziet het dak er nu heel anders uit dan driehonderd jaar geleden. Vroeger had het raadhuis een trapgevel, nu loopt het dak recht af. Ook het klokkentorentje is later gebouwd.

 

3: Markt 14
Dit pand werd in 1823 gebruikt als stoffenwinkel en woonhuis. In een schuur die op het erf stond, zat tot 1867 een leerlooierij en leertouwerij, waar huiden werden bewerkt tot leer en touwen. Tussen 1903 en 1965 zat firma P. Luijsterburg in dit gebouw, een behang- en verfwinkel. Later, na 1972, zat het Chinees restaurant Kota Radje in dit pand, op het moment kun je er eten bij restaurant/eetcafé Dakota'z.

 

 

 

 

 

4: Markt 18
Tot 1849 was in dit gebouw een dokterspraktijk met een apotheek gevestigd. Daarna werd het een woonhuis. In 1892 werd het weer een apotheek, met de naam De Eenhoorn. In 1911 werd het gebouw afgebroken. In 1912 werd er een heel ander gebouw neergezet, een herenhuis. In dit gebouw werd een dokterspraktijk gevestigd. Dit gebouw bestaat nu nog steeds. Tegenwoordig kennen we het gebouw als café Flavourz.

 

 

 

 

5: Markt 20
Dit gebouw werd in de achttiende of negentiende eeuw gebouwd. In 1838 zat hier een koffiehuis, Belle Vue genaamd.
Sinds 1964 kennen we dit gebouw als café De Raatskelder. Verschillende verenigingen en harmonieën gebruiken de bovenzaal van het gebouw als oefenruimte.

 

6: Markt 54
Op de plek waar dit gebouw staat, stonden vroeger drie andere gebouwen. In 1875 werd het gebouw zoals wij het kennen gebouwd. Alleen het torentje werd er pas later, in 1892, opgezet. De Roosendaalse familie E. van Loon bewoonde het huis. Ook de tuin, die we nu kennen als het Emile van Loonpark, hoorde bij het huis. Het Emile van Loonpark werd in 1936 opengesteld voor het publiek. Tussen 1935 en 1979 werd het gebouw gebruikt als gemeentehuis. Tegenwoordig heet het gebouw Parrotia en is de bibliotheek erin gevestigd.

 

 

 

 

7: Markt 7, 9 en 11
Het gebouw op nummer 7 werd in 1903 gebouwd. Daarvoor stond er een ander gebouw, waar een slijterij in sterke drank in zat.
Na 1903 werd het gebouw als notariskantoor, brood- en banketbakkerij, lunchroom en hotel gebruikt. Sinds 1969 zit er op nummer 7 een bar. Café Big Ben heeft er ook ingezeten, daarna Grand Café Blits en nu staat het leeg. Het gebouw op nummer 9 kennen we nu als Het Wapen van Roosendaal. Daarvoor werd het gebouw gebruikt als hotel. Het gebouw op nummer 11 werd in de achttiende of negentiende eeuw gebouwd en werd gebruikt als slagerij. Vanaf 1962 zit er een kapper in het gebouw gevestigd. Tegenwoordig zit er kapsalon Van der Horst Hairstylers in.

8: Markt 29
Tot 1926 stond hier Hotel De Zwaan. Dit gebouw werd afgebroken, waarna er een winkel voor woninginrichtig in kwam.
Op dit moment zit er de gratis fietsenstalling in het gebouw. Het gebouw ernaast, het vroegere postkantoor, staat er nog wel. Hier zit nu Chinees restaurant De Postkoets.

 

9: Markt 35
Dit pand werd gebouwd tussen 1990-1992. Bij de nieuwbouw keek men naar de gevel van het gebouw dat eerder op deze plek stond, de garen- en stoffenwinkel van de firma Braat.
Voordat de stoffenwinkel van de firma Braat hier werd gebouwd, in 1886, stond op dit stuk grond ook al een huis met een schuur. Dit huis heette Het Lammeken. Het Lammeken heeft door de jaren heen verschillende bewoners gehad. Bijvoorbeeld schepen (een soort rechter), chirurgijn (dokter) en apotheker Johannes Bosschart. Hij plant veertig fruitbomen en allerlei kruiden in de achtertuin.
In de Tweede Wereldoorlog bouwt de Duitse bezetter een bunker in de tuin. Deze bunker staat er nog steeds, dichtgemetseld en wel.

 

10: Markt 77-79 
In 1898 liet de bekende Roosendaler en grootgrondbezitter P. van Gilse een herenhuis bouwen op de plek waar eerder drie andere gebouwen stonden. In 1950 werd er al een gedeelte van het huis bij de naastgelegen bank op nummer 79 getrokken, in 1967 hoorde na een grote verbouwing ook de bovenwoning bij de bank. Het gebouw werd begin jaren negentig gesloopt. Er kwam nieuwbouw voor in de plaats. Vandaag de dag zit er de bank ABN-AMRO.

 

 

 

 

Informatie voor de docent

Deze webles is bedoeld voor leerlingen uit groep 5/6.

Tijdsduur:
Ongeveer drie keer drie kwartier in beslag (inclusief het vervaardigen van de kijkdoos).

Leerdoelen:
De leerlingen maken kennis met de historie van de Markt
De leerlingen vervaardigen een kijkdoos

Toetsing:
Toetsing zou kunnen geschieden door de leerlingen een verslag te laten maken van hun ervaringen met de webles en het maken van de kijkdoos.

 

Werkblad 1 Werkblad 2 Plattegrond